Opplysninger om Jore, Hindåe, Hundyrju.
Legg inn bilde Legg inn kommentar| ID: | 928 |
| Område: | Dovrefjell: E6-Grøna |
| Plassering: | Dombås |
| Koordinater: | Mangler nøyaktige koordinater. |
| Bruk: | Vatn |
| Historikk: | JORE:
Ivar Kleiven, "Lesja og Dovre":
"Ei vassrik tverrelv i Logen som kallast Jora hell Jore, denne elva har utsprange sitt ve Salhøe millom Lesja og Sundale. Elve er goe 40 kilometer i lengd og har fleire mindre fall og fosse. Ve Jorabrue er sag og kvennbruk. Skamsdal`n, som Jore held ve ette, nora`te radt fraa Sundale. Langt inni dale renn elve gjønom eit lite vatn som kallast Lesjøn."
Statens kartverk skriv Jori, men her i Lesja og Dovre bruker ein Jora eller Jore , ettersom kva slag sammanheng det er.
Jore renn ut frå Lesjøen (0501938-6904174) framover Skamsdalen og Dalsida på Lesja.
Grøna kjem etterkvart ned i Jore ved spissen på Tunga(0504125-6886621), og renn ut i Lågen der ho markerar grensa mellom Lesja og Dovre. Jore går i eit djupt gjel frå Reindøl og ned til Jora bruk. Ho er flaumstor om våren, og gjerne til langt ut på sommaren. Ho tek med seg store mengder lausmassar, noko som gjer at vifte-deltaet og elveløpa stadig er i endring. Største registrerte vassføring var på 168 m3/s i 1972. Ein veit at ho var brulaus etter flaumane i 1789, 1860 og 1932. Kvenndammen som strauk i 1850 låg på nørdre sida aller øvst i Kvitlom. Her var òg øvre og nedre Kvennhussletta. Under flaumen i 1932 gjekk Jore over sine bredder. Nedanfor Simenrudfallet heldt ho på å renne over i Hindåe, slik ho gjorde under Storofsen. Ho har eit fall på 800 meter og eit nedbørsfelt på 497 kvadratkilometer. Den fine steinkvelvsbrua vart sprengt under 2.verdenskrig.
Lesja og Dovre kommunestyrer gjekk for vern av Jore i 1991, men fyrst i 2005 vart ho verna mot kraftutbygging. Grunngjevinga frå "Supplering av Verneplan for vassdrag": "Vassdraget er viktig del av et attraktivt og variert landskap. Stort naturmangfold knyttet til biologi og geologi. Store kulturminneverdier. Vassdragsvernet binder sammen vern etter Naturvernloven og bidrar med det å ivareta helheten i vassdraget. Friluftsliv er viktig bruk."
Jore har vore brukt av folket både i Lesja og Dovre, og det har vore fleire kvenner, sagbruk, kraftverk og mølle.
BLÅ RUTE!!! Det var vaierbane over gjelet like nedanfor vendetunnelen. Ein meiner og det har vore ei bru i området. Tunga, garden på Lesjasida brukte nok vaierbanen. Gunnar Bøbakk fekk sett ho opp, og han hadde tru på både sagbruk og kraftverk. Det vart med trua! Vaierbanen vart lite brukt, og vaierane vart teke ned fyrst på 1990-talet. Ein ser restar etter banen på båe sider av gjelet.
HINDÅE:
Hindåe startar frå Fokstugumyre/Nordsætermyre og Gorbekken 950 m.o.h. Hundyrju kjem ned i Hindåe (0510830-6885292),før ho renn ned "Dombåsmorkje" ved Svenskebakken, Hindi og Storlykkja.
Tverrbekken kjem også til før alt renn ned i Lågen ved Jorkvitlan. Hindåe har stort nedslagsfelt og kan vera farleg stor i flaum. Det er gjort mykje forbygging i åe, både ovanfor og nedanfor Raumabanen. Hindåe vart bygd ut for å få vatn til Tverrekken og vidare til Dombås stasjon. Hindåe forsynte Dombås med vatn fram til 1974. HUNDYRJU: Ola der Nord, Gudbrandsdølen 9. april 1982: "Hondyrju: tydinga på yrju kan vera grus og småstein, eller hardvær. "Ein annan ting er at det ikkje er urimeleg å tru at den nedre delen av denne åe, som nå er kalla Hindåe, ein gong har vore kalla Skotåe. Det er tydelege spor av at Foksåe, eller ein del av denne rann ned i Lågen, etter å ha kome saman med Hondyrju. Dette førde til at Foksåe hadde vegen sin etter dei flate myrene fremst på fjellet. Var det mykje snø, ville det lett bli demd opp store mengder med vatten i vårløysinga, som så kom veltande når åe skaut, eller sprang som dei sa." Vassvegen til Lie startar frå Hundyrju. BLÅ RUTE! Gudbrandsdølen 9.mai 1939: "SØPPELEN PÅ DOMBÅS Hr. redaktør Vil herved gjøre Lesja sundhetsråd opmerksom på den stadig stigende trafikk av søppelkjøring fra Dombås til Jora elv. For opsitterne i den nærmeste grend, som enkelte vintrer er henvist til å kjøre vann fra elven, og ikke minst for mølleren ved Jora bruk som må hente alt vann fra elven, er dette en så meningsløs forurensning at vi ikke kan finne oss i det. Dombås stasjon kjører sitt søppel og hiver det utover jernbanebroen, elveisen bærer preg av det. Fra Dombås sentrum kjøres lastebillass nu og da hele året med avfall som styrtes i hølen utenfor veibroen. Riktig et appetittlig matvann når det er silt gjennem alt dette svineri som blir liggende i iskanten vinters dag. Dette for å gjøre rette vedkommende opmerksom på misforholdet så de setter en stopper for denne trafikk." |
| Eiere: | Red GG Merete ABj Lest og red. 16.10 |
| Tilstand: | |
| Bygningsmåte: | |
| Størrelse: | |
| Kilde: | AB, MK, Facebook, Gåmålt frå Lesja og Lesjaskog 1984 og 1987, Arnfinn Sønstebø, Svein Ulheim |
| Registrert av: | MK |
Gamle bro bygd rundt 1815 av Paul Tofte Foto:
