Opplysninger om Einbugga, Kvernhusåe og Bleikfisen.
Legg inn bilde Legg inn kommentar| ID: | 758 |
| Område: | Østsida nord for Grimsdalsvegen. |
| Plassering: | Tofte gjelet |
| Koordinater: | 32V 0522338 6882170 |
| Bruk: | Å |
| Historikk: | Einbugga er ei stor å, som startar på rundt 1300 m.o.h. av mindre bekker og myr mellom Storhøe og Falkhyttkollen innst i Einbuggdalen. Åa har stort nedslagsfelt framover heile Einbuggdalen. Ho har sikker vassføring heile året, og kan vere både voldsom og flaumstor. Åa fylgjer Gautstigen gjennom Einbuggdalen. Like innanfor Haugjesætra går ho ned i eit djupt gjel ned til Tofte.
Einbugga har gjennom alle tider vore viktig for folket rundt.
Her har det vore kvennhus, sagbruk, urtehågå, Einbuggbryne, veduttak, beinved, kraftverk, mølle, vassvegar og hushaldningsvatn. Det meste av dette ser ein enda restar etter.
I eit skøyte frå 1664 på Tofte er både kvennbruk og sagbruk med.
KVERNHUSÅE, og kalla Tangbekken, renn ut frå Einbugga nedanfor jernbana, vidare sørover forbi Vangen og Fredheim, og heilt ned til "Purkelykkja" og Øyom. På Øyomsjordet møtest Kvernhusåe og Bleikfisen (0512763-6873291), dei renn forbi Marøy og ned i Lågen. Bleikfisen er vatn frå Bergsgrende som renn ned like sør for Dovre Fellesfjøs, vidare under Vangvegen, og ned i Kvernhusåe. I Bleikfisen er det eit system for vassregulering like nedanfor Vangvegen (0512904-6873258). Kvernhusåe vart nok laga mest for å kunne ha kvennbruk her. Vassmengda vart regulert med ein dam ved inntaket. Da jernbana kom vart det mura nytt inntak, som vart rasert av flaum. Truleg var det flaumen 26. mai 1963 som øydela inntaket. Einbugga gjekk da heilt bort til Oppstadgarasjen, mykje dyrka mark vart øydelagt, og både vegar og jernbane var stengt. Jørgen Jakobsen, husmann under Bjørnsgard, budde på søre Vangen i 1865, og var møllar. Hans Olsson var husmann på Bergseng frå 1851 til 1900, han var og møllar. Dei mol nok kornet på fleire av bruka i Kvernhusåa, da fekk dei gjerne korn i betaling. Sist på 1800-talet kom Stampa mølle på Sel og Jora mølle i drift, kvennbruka vart da ståande ubrukt og gjekk fort til grunne. Ei tid var det organisert frakt av korn, fyrst til Stampa, så rundt 1930 til Einbugg mølla. BLÅ RUTE!! Avisartikkel anno mai 1921: " Ved Dovrebanen gik der iformiddag et kraftig tordenveir ledsaget av skybruddlignende regnveir. Elven Einbuga svulmet op saa voldsomt at den rev Einbuga-bro med sig. Der blev sendt ekstratog op fra Otta station med bromateriel og skaden blir antagelig utbedret i løpet av natten." |
| Eiere: | Red GG, Merete, Red AB |
| Tilstand: | |
| Bygningsmåte: | |
| Størrelse: | |
| Kilde: | MK, Dovrebygde 2008, Hans Bergseng - |
| Registrert av: | Merete Killi Moastuen |
Vassregulering i Bleikfisen mai 2021 Foto: MK
