Opplysninger om Hjelle sager 17/1.
Legg inn bilde Legg inn kommentar| ID: | 748 |
| Område: | Vestsida nord for Jøndalen |
| Plassering: | Hjellåe og Dombfossen, ingen sikker plassering (Tømmervelta i Dombfossen er koordinatet) |
| Koordinater: | 32V 0505632 6880817 |
| Bruk: | Sager |
| Historikk: | I eit dokument står det: "Tostin Olsson bygde sag i Dombfossen, men at den hadde gått med i flommen i 1721." Matr. 1723: " Garden har Saugfosser, men er af Flomen udbrudt, og kand icke mere opsettes"."Rik-Hjellin", Tostin Olsson (1669-1744) bygde oppatt sag, men nå bygde han nok i Hjellåe. På eit kart frå 1750 er det avmerka eit punkt på austsida av Lågen ved Dombfossen som har namnet "Domfossage". I tingboka frå 1757 er det nemnt "Hjelle sagi som ligg i hovedelvi"(Lågen). Ho var eigd av seks gardbrukarar. Skatten var sett til 48 sk, og det kunne sagast 7-8 tylfter eller 400 enkelt bord i året. Om året 1758 står det i Bygdabok for Dovre: "Hjelle Saug staar paa egen grund hvor tømmeret og bliver taget. I Anno 1757 er derpaa skaaret 10 tylvter eller 120 enkelte og ringe arbeyds bord til eget huusbehov." I eit papir frå 1808 står det at Hjelle-saga var øydelagt, truleg av Storofsen i 1789. I 1911 vart Hjelle selt på tvangsauksjon, Ola Olsson Ekre kjøpte garden, og i 1917 selde han den attende til Frithjof Guldberg. Ola O. Ekre lånte ut 12000 kr til Guldberg, for dette vart Ola eigar av skogen på vestsida. Her sette han nok opp ei sag. Han selde all skogen til Statens Skoger i 1917. Saga sto nok der det er dyrka mark hjå Bjørkli 17/19 i dag. Ein kan vel anta at desse sagene var oppgangssager, unnteke den på jordet hjå Bjørkli som truleg hadde råoljemotor. BLÅ RUTE! RIK-HJELLIN Tostin Olsson (1669-1744) Tostin begynte med tømmerhandel rundt 1715, tømmer vart ei stor eksportvare til utlandet, som forretningsfolk i Kristiania sto for. Rik-Hjellin gjorde gode handlar med desse. Fyrst hogde han ut eigen skog, så kjøpte han av naboane og etterkvart kjøpte han opp skog i heile Gudbrandsdalen. Han kjøpte opp eigendomar og gardar: Selsverket , Formo og Olstad m.fl. på Sel. Grytting, Steig og Forr på Fron. Sørem i Vågå og Rokvam i Gausdal. Storgroven, Braatten, Morch og Setøe i Skjåk. Rik-Hjellin hadde i 1730-40 åra den største jordeiga som nokon bonde hadde ått i Gudbrandsdalen, med 47 huder og 10 skinn. Skogsdrifta auka på og i 1743 fekk Tostin forskot på 52500 rd. frå Ivar Eliesson og Claus Bendike i Kristiania, Tostin sette alt han eigde i pant. Kva som gjekk gale med drifta er usikkert, men i januar 1744 kravde Eliesson og Bendike å få dekning for gjelda. Tostin måtte da gi pantebrev på alt han eigde, jord, skog, tømmer og alt lausøyra for ei skuld på 52000 rd. Rik- Hjellin døde like etter, 28. januar 1744, da med ei gjeld på 3086 rd. Sonen Ola Tostinsson fekk kjøpt att Hjelle frå Eliesson og Bendike for 2000 rd. I 1748 vart det stemna 39 gardar i Dovre for gjeld i buet etter Tostin Olsson. BLÅ RUTE: Ei av fire like avtalar mellom Skjåk ålmenning og Tosten Olsen Hielle: "Kiendes Jeg underteignede og Bekreftede Tosten Olsen Hielle udj Læssøe Præstegield, og hermed itterligt giør, at eftersom Jeg for nogen tiid siden haver mig tilforhandlet Almindings Skoug udj Loms Præstegield beliggende af en Kiøbmand Borger og Indvaaner udj Christiania, Johan Joachim Lonicer som og Self haver den sig tilforhandlet tilforn paa en Kongl. holdende Auction udj Aaret 1726. Og som melt er vorden nu mig til mEiendom Altsaa Bøxler og fæster Jeg hermed Peder Larsen og ham Bevilger sig at nedsette og Bygge der utj forskrefne Allminding paa en Stæd ved Nafn Setøe, og der at Rydde og forbedre og sig saa nøttig der afgiøre som hand best veed og kand i alle maader indtio saalenge at det med tiiden og efter Lovens foresiggende kand vore saa got at det kand blive lagt for leie og landsskyld og siden at svare efter den Taxation som ved de tiider paalagt vorder, sin landskyld til sin Jorddrot og Skatt til Kongen, likesom den tiid for got befindes og Peder Larsens Sætterboes bevilgis ham at være udj Roudahlen og der at Bygge Huuse ved en Stæd Sandodden og der j Roudahlen at havne sine Creature hvor hand vel samt Bevilgis herved atter bemte Peder Larsen all den Herlighed som derved Setøe eller anden stedz kand tilkomme baade til Fields og Fiære baade med Fiskevand og Fæegang vaat og tørt intet undtagen i nogen maade. Til Vitterlighed under min Egen haand og Singnette. Datum Hielle d.2 December 1739. Tosten Olsen Hielle." |
| Eiere: | Merete |
| Tilstand: | |
| Bygningsmåte: | |
| Størrelse: | |
| Kilde: | Svein Killi, Gardsbok, Gunnar Bentdal, AB |
| Registrert av: | m killi |
Kan være tømmervelta til saga ved Dombfossen okt. 21 Foto: MK