Buer og burester i fjellet

Opplysninger om Skogasage.

Legg inn bilde Legg inn kommentar

ID:	638
Område:	Østsida sør for Grimsdalsvegen.
Plassering:	Skogabrue
Koordinater:	32V 0516516 6866247
Bruk:	Sagbruk drivi av råoljemotor og damp????
Historikk:	Denne saga låg nord for Skogabrue, heimafor på beite tilhøyrande garden Nistugu Rindal. Saga hadde fleire namn, Skogasage eller berre Sagbruket, i avisa Lillehammer Tilskuer 11/12-1922 står det ein artikkel: "Utdrag av skatteligningen for Dovre for 1922-23", der det er oppført eit selskap, "Brennhaug sag & træskelag", det kan og vera denne saga. Det var eit godt vårteikn når saga vart starta opp, og dei kom med tømmerlass etter isen. Det var nok ofte i siste liten så vatnet rann oppå isen. Denne saga var eit sameige mellom dei fleste bruka i grenda frå Stordal i sør til Sætrom i nord. Ein veit ikkje når saga vart sett opp, men den er merka av på eit kart frå 1921. Var truleg drifta av ein dampmotor nokre år før dei fekk kjøpt ein råoljemotor. Fyrste sagmeistaren var Gunnar(Gunder) Vadet (1910-2007), da han slutta overtok broren Pål Vadet (1913-2002) drifta på saga. Det var han som bar vatn i bøtter frå elva til motoren. Motoren hadde ein ståande sylinder, og var vanskeleg å få start på, det var helst Pål som greide det. Han brukte "sigarettennings-metoden": stempelet måtte stå nede, skruvde laus skruven som han slo på med hammer, der var det litt krutt og det vart ein eksplosjon, to-tre mann måtte samtidig dra i gang reima. Ola Barflaten (1897-1978) frå Rostgrende var den siste som drifta saga. BLÅ RUTE!! Avis annonse frå 1958: "KOMPLETT SAGINNRETNING med nyoverhalt Sandbækken 17 Hk. råoljemotor til salgs. Henvendelse Einar Romsås." Otto Vadet (1928) fortel at min mor, Marit Vadet (1885-1980) var innleigd kaffekokar når det var drift på saga, dette var ein triveleg og nødvendig kvil i arbeidet som karane sette stor pris på. Arne Vadet (1948) hugsar han var med å trilla stokkar inn på sagbenken. Arnfinn Brenden (1932) arbeidde og på saga. Ellers holdt den enkelte gardbrukar resten av mannskapet. Det vart saga mykje jernbanesvillar i denne perioda, og det låg store stabler til turk. Ein vår var det mykje daugras på beitemarka der materialstablane låg. Nokon begynte å brenne bråte, og det brann ned mot saga og der stablane låg. Det vart mykje hardt arbeid for å redde dei, men det gjekk bra. I 1932 var det stor flaum i Lågen. Vatnet sto over brukara på Skogabrue og vatnet slo inn på rekkverket. Korleis saga klarte seg veit ein ikkje. Kanskje var noko flytta unna, for saga var i drift at seinare. Blå rute!!! Dagningen 12. mai 1932: "LURLÅT. Jau, so sant høirde eg ikkje ein "lurlåt" her um dan! Kva er det dei vil no tru? tenkte eg. So tok eg fisketrøja, fant fram markestokken og rusta iveg til samlingsplassen vår. Eg var nok i seinaste laget, såg det ut for. Dei var komne både hain Helmer og en Johanes og en Jakup og alle Olakarane og Pålkarane og en Jørn. Dei diskuterte så busta fauk! Eg smaug innåt for å høyre kva dei sa. Jau, der høirde eg en Jørn seigja: Når eg ikje fekk freda "Tytingen" og "Blåbæra" so venta eg at dykk hjølp me, so eg fær freda elva for fisking. No er me som er samla her, eigare av næsten all strandretten yver "Dovreskogen". Um me no gjer eit slikt vedtak: Me gjør hermed kjent, at me fredlyser vore eigendomer for fisking og tråkk. Dei som bryt fredningen vil uten umsyn bli anmeldt. Eg tykkjer at me skal skrive under på det alle sammen, so arbeismannen kan sjå, "at me er enig og tru til Dovre faller." Hain Helmer for langte ordet og sa: Eg trur ikkje det er heldig å ta til med fredning. En del av oss er medeigare i "Sagbruket" ved "Skogabrua". Sett no, endel av dei som blir utstengde frå fiskeretten, som "represalier" finn for godt å anmelde til fiskeriinspektøren at me i fleire år hev brukt elven "Lågen" som "renovasjonsvesen" til all sagflisa som hev samla sig i de år sagen har gått. Hain Pål sa: Eg trur det er vanskelig å freda fiskingen. Især for me som ikje har dyrka mark ved elvekanten. Men eg kan skrive under på fredning. Sofær dei arbeidslause sjå, at eg hell på alt som går mot deiras interessa. No reiste hain Jør`n seg og sporde: Er det fleir som forlanga ordet? Da ikje fleire forlanger ordet, går me til avstemning. Dei som stemme for fredning går heim med ein gang. Dei som er imot, sitt ned. Her stemmes! Da blev det ein dander uten like. Alle gardbrukare og småbrukare skulde gå til avstemning. For alle vilde ha fredning. Da eg skotte etter satt eg att einsleg. Ei tjuk torve trekte attfyr soli og um ei lita rid tok det til å regnmulhæ. So tok eg fisketrøia og gjekk etter elvekanten til eg fain ein lugum hølk. So begynte eg å fiske. Ein arbeidslaus." Det vart mykje flis etter all saginga, og ein haustmorgon såg nokon at det var bevegelse i ein av flishaugane. Det var ein som vandra etter vegen og som hadde overnatta i flishaugen. I 1953 kom det ny allmenningssag ved Ismolykkja og det vart krevd ny Skogabru og veg. Sagutstyret vart seld til Ola Barflaten, han betalte kr 800,-. Råoljemotoren vart ståande ute i Rostgrende og vart øydelagt. Magnar Rindal overtok saghuset, og av motorhuset bygde han garasje på sørsida av brua i påvente av ny veg til gardane i grende. I januar 1965 vart den gamle brua riven og ny bru med betongdekke kom på plass i mars 1965. Ny veg vart påbegynt fyrst i 1967. Resten av saghuset vart teke av flaum midt på 1970 tallet.
Eiere:
Tilstand:	Burte
Bygningsmåte:	?
Størrelse:
Kilde:	Kart 1958 -1972, Ola Trond Siljehaugen, Bjørn Romsås, Hans Brenden, Dagningen12.5.1932, Otto Vadet
Registrert av:	Merete Killi Moastuen

31052020 Foto: mk